گزارش کمیسیون انرژی مجلس درباره تعرفه گذاری گاز
تاریخ انتشار: ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۵۹۴۱۵
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از خانه ملت، مالک شریعتی نیاسر سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در نشست علنی امروز مجلس شورای اسلامی به قرائت گزارش کمیسیون انرژی در خصوص بررسی عملکرد وزارت نفت در تعرفه گذاری گاز مشترکان خانگی پرداخت. متن گزارش کمیسیون به شرح زیر است:
مستند به بند «م» تبصره (۱) و بند «ک» تبصره (۱۵) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، هیأت وزیران آییننامه اجرایی مربوط به نظام تعرفهگذاری گاز را تصویب و در تاریخ ۱۶/ ۹/ ۱۴۰۱ ابلاغ نمود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با توجه به گستره آب و هوایی در کشور، پنج اقلیم برای مصرف گاز مشترکان در بخش خانگی در نظر گرفته شده است. مشترکانی که در سردترین مناطق کشور هستند در اقلیم شماره ۱ و مشترکانی که در گرمترین منطقه کشور هستند در اقلیم شماره ۵ تقسیمبندی میشوند. بهای گاز خانگی در هر اقلیم به ۱۲ پله تقسیم شده است که در آن، پله ۱ کمترین و پله ۱۲ بیشترین میزان مصرف گاز مشترکان را نشان میدهد. در تمامی اقلیمها، مشترکان با توجه به میزان مصرف گاز، در یکی از طبقات «کم مصرف»، «مصرف متوسط» و «پر مصرف» قرار میگیرند که بر اساس معیارهای شرکت ملی گاز، پلههای ۱ تا ۳ «کم مصرف»، پلههای ۴ تا ۶ «مصرف متوسط» و پلههای ۷ به بالا در گروه «پر مصرف» قرار میگیرند.
مصوبه اخیر هیأت وزیران شامل دو تغییر اثرگذار بوده است؛ اولاً عرض هر پله به میزان ۲۵ متر مکعب کم شده است و ثانیاً، مقدار تعرفه هر پله نیز (به استثنای ۳ پله نخست) افزایش یافته است؛ لذا با توجه به تغییر ساختار پلکان مصوبه جدید نسبت به سال ۱۴۰۰، امکان مقایسه دقیق بین آنها وجود نخواهد داشت؛ چرا که مبنای تعریف پلکان تغییر کرده است.
بخش دوم: مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی
بر اساس ترازنامه هیدروکربوری، بیش از ۸۰ درصد از کل انرژی نهایی مصرفی بخش خانگی در کشور مربوط به گاز طبیعی است که میزان آن متناسب با فصول سرد و گرم سال متغیر است. عمده مصرف گاز در این بخش در دوره سرد سال است که در مصوبههای مذکور از تاریخ ۱۶ آبان هر سال لغایت ۳۱ فروردینماه سال بعد لحاظ میشود. بر اساس آمارها، حدود نیمی از کل گاز بخش خانگی تنها در دو ماه دی و بهمن مصرف میشود. شکل (۱) وضعیت مصرف و تعداد مشترکان را در دوره سرد سال نشان میدهد.
از نظر فراوانی تعداد مشترکان و مصرف گاز، اقلیم ۳ بیشترین سهم و اثرگذاری را در کشور دارد؛ لذا با توجه به اهمیت این اقلیم، بررسی آثار مصوبه جدید برای این اقلیم ارائه میشود و سایر اقلیمها نیز روند مشابهی خواهند داشت. در این اقلیم ۷۵ درصد از مشترکان جزء سه پله اول (کم مصرف) هستند که ۴۸ درصد از کل مصرف را به خود اختصاص دادهاند؛ حدود ۲۱ درصد از مشترکان در دسته مصرف متوسط با سهم ۴۰ درصد از کل مصرف قرار دارند؛ در نهایت حدود ۴ درصد مشترکان باقیمانده جزء مشترکان پرمصرف هستند که ۱۲ درصد از کل مصرف را در اختیار دادند.
شکل ۱- وضعیت تعداد مشترکان و مصرف گاز طبیعی در دوره سرد سال
جدول ۱- وضعیت مصرف و تعداد مشترکان در دوره سرد اقلیم ۳ در سال ۱۳۹۹
پرمصرف | مصرف متوسط | کم مصرف | وضعیت/ نوع |
۴ | ۲۱ | ۷۵ | سهم از مشترک |
۱۲ | ۴۰ | ۴۸ | سهم از مصرف |
بخش سوم: مصوبه جدید تعرفه گاز
بررسی تعرفه جدید و مقایسه آن با تعرفه سال ۱۴۰۰ نشان از کاهش عرض پلکانها دارد و این مسأله باعث شده است تا به عنوان مثال مشترکی که سال ۱۴۰۰ در پله ۸ قرار میگرفت، اینک در پله ۱۰ قرار گیرد که به لحاظ تعرفهای اختلاف زیادی با قبل دارد. این مسئله در مورد سایر پلهها نیز صادق است. شکل ۲ مقایسه بین پلکانها و تعرفهها در مصوبههای جدید و قدیم را نشان میدهد. مطابق شکل، هر چقدر میزان مصرف بیشتر شود، جابجایی پلهها نیز بیشتر نمود پیدا میکند؛ بهطوریکه علاوه بر جابجایی پلکان، افزایش تعرفه جدید نیز بر آن اثر گذاشته و افزایش هزینه مضاعفی را بههمراه خواهد داشت. بهعنوان نمونه مشترکی که قبلاً در انتهای پله نهم قرار داشت و بهازای هر متر مکعب ۷۲۷ تومان پرداخت میکرد، مطابق مصوبه جدید وارد پلکان ۱۱ و ۱۲ شده و میبایست بهازای هر متر مکعب ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تومان پرداخت کند. به عبارتی مشترکان گاز خانگی با دو نوع افزایش قیمت مواجه خواهند بود؛ نخست افزایش قیمت ناشی از تغییر دامنه پلکان و دوم جهش قیمتی حاصل از تعرفههای جدید.
در روش پلکانی، نحوه محاسبه مبلغ گاز طبیعی به این صورت است که مشترکی که به عنوان مثال در پله سوم قرار دارد، هزینه گاز مصرفی این مشترک از حاصل جمع میزان مصرف در پله اول در تعرفه آن پله، بعلاوه میزان مصرف در پله دوم در تعرفه آن پله، بعلاوه میزان مصرف در پله سوم در تعرفه آن پله محاسبه میشود. با توجه به تفاوت ساختار پلکان در دو مصوبه، شکل ۳ روند افزایش قبوض گاز را به ازای مصارف مختلف به همراه تغییرات نشان میدهد.
مطابق شکل ۳، افزایش قبوض گاز از همان پله اول در مصارف بیشتر از ۱۷۵ متر مکعب آغاز شده بهطوری که در انتهای پله سوم میزان رشد آن ۲۷ درصد خواهد بود. این در حالی است که در مصوبه هیئت وزیران مقرر بود تعرفه گاز خانگی برای سه پله اول تغییری نداشته باشد؛ لکن علیرغم آنکه نرخ تعرفه تعیینشده ثابت مانده، قبوض مشترکان به دلیل جابجایی و کوتاه شدن عرض پلکان تا ۲۷ درصد در این سه پله افزایش یافته است.
بخش چهارم: جمع بندی بررسیهای کمیسیون انرژی
پس از اجرای مصوبه هیئت وزیران توسط شرکت ملی گاز و همزمان با کمبود شدید گاز در ماههای دی و بهمن سال ۱۴۰۱، اعتراضاتی از برخی مناطق سردسیر و روستایی مطرح شد که منجر به دستور رئیسجمهور محترم مبنی بر تخفیف ۷۰ درصدی بهای قبوض گاز ناشی از تقسیم بندی جدید پلکانها و افزایش تعرفهها در مصوبه جدید شد که این دستور در تاریخ ۹/ ۱۱/ ۱۴۰۱ به تصویب هیئت وزیران رسید. نحوه اطلاع رسانی موضوع تخفیف گاز بها به گونهای بود که عموم مردم تصور کردند این مصوبه منجر به کاهش ۷۰ درصدی کل مبلغ قبض خواهد شد؛ لکن در واقع این تخفیف صرفاً بر روی مابهالتفاوت ناشی از افزایش تعرفههای جدید و قدیم اعمال شد. از طرفی اعمال همین مصوبه تخفیف برای ماههای سرد سال جاری تا کنون باعث کاهش بیست و دو هزار میلیارد ریال از درآمدهای شرکت ملی گاز (کاهش منابع هدفمندی) شده است. با عنایت به موارد مذکور، جمعبندی بررسیهای این کمیسیون به شرح ذیل ارائه میشود:
۱- تأخیر ۹ ماهه در اجرای تکلیف قانونی از سوی دولت (تصویب و ابلاغ آییننامه اجرایی بند «م» تبصره (۱) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در تاریخ ۱۶/ ۹/ ۱۴۰۱) علیرقم ارسال پیشنویس توسط وزارت نفت در مهلت مقرر به هیأت وزیران، موجب بلاتکلیفی مشترکان و عدم امکان برنامهریزی برای تطبیق با شرایط تعرفهگذاری جدید بوده است؛ این موضوع ضمن ایجاد بیاعتمادی، فرآیند اطلاع رسانی و آگاهسازی مشترکان با نظام تعرفهگذاری جدید را مختل کرد.
۲- مطابق قانون و آییننامه اجرایی مقرر بوده گازبهای پلکان اول تا سوم تغییر نکند؛ لکن در تنظیم الگوی نهایی، مبنای تعریف پلکان اول تا سوم بر اساس میزان گاز مصرفی در سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال گذشته تغییر کرد و در عمل قبوض مشترکان مشمول در سه پله نخست افزایش یافت. همچنین شرکت ملی گاز، الگوی مصرف برای تعیین عرض پلکان کممصرف را ناشی از رفتار مصرفی حدود ۶۴ درصد از مشترکان تعریف کرده است که لازم است مشابه الگوی مصرف برق، به رفتار ۷۵ درصد مشترکان تعمیم داده و اصلاح شود.
۳- تغییر سقف مصرف (عرض پلکان) و کاهش ۲۵ متر مکعبی آن در مصوبه جدید در هر پله نسبت به سال قبل تصمیم نامناسبی بود؛ چرا که امکان مقایسه را از مصرف کننده سلب کرده است.
۴- نظام پلکانی افزایشی (آی. بی. تی) در مصوبه جدید به طور عادلانه اجرا نشده است؛ به گونهای که شیب زیاد افزایش تعرفه گاز در مرز ۸۵۰ متر مکعب (پله ۸ قدیم و ۱۱ جدید) از ۱۵۰۰ تومان به ۵۰۰۰ تومان نامناسب میباشد. عمده موارد افزایش شدید مبلغ قبوض گاز نیز مربوط به مشترکانی است که در همین محدوده مصرف قرار داشتند. از سوی دیگر در مصوبه جدید، افزایش تعرفه پله ۱۱ نسب به پله ۱۰ حدود ۲۲۷ درصد است لکن تعرفه پله ۱۲ نسبت به پله قبلی تنها حدود ۲۰ درصد افزایش مییابد که این موضوع عادلانه نبوده و در راستای تشویق به مصرف کمتر تلقی نمیشود.
۵- وضعیت ساختار پلکانهای تعیین تعرفه گاز مشترکان به صورت تک ساختاره است؛ به این معنا که قبض تمامی مشترکان گاز از همین رابطه (ساختار پلکان) تبعیت میکند. این مسأله باعث میشود قبض مشترکانی که در نزدیکی الگوی مصرف و بیشتر از آن قرار دارد تفاوت چندانی با قبض مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت میکنند، نکند. همچنین این تک ساختاره بودن باعث میشود تا هنگامی که مشترکی از یک پلکان وارد پلکان پرمصرفتر میشود، مبلغ قبض مشترک تغییرات محسوسی نداشته باشد و لذا کمک و انگیزهای به کاهش مصرف مشترکان نخواهد بود.
۶- شرکت ملی گاز با توجه به اینکه ساختار یکسانی را برای تعرفهگذاری تعیین کرده است، جهت دستیابی به هدف کاهش مصرف و پلکانی کردن قبض مشترکان، مجبور شده است تا میزان تعرفه در هر پلکان را بسیار افزایش دهد، در صورتی که اگر سه ساختار پلکانی متفاوت برای مشترکان پرمصرف، مصرف متوسط و کم مصرف ایجاد شود، علاوه بر ایجاد انگیزه برای کاهش مصرف بین مشترکان، میتوانست از افزایش ناگهانی و با شیب زیاد قبوض جلوگیری کند. به همین دلیل پیشنهاد میشود که شرکت ملی گاز مشابه آنچه در وزارت نیرو برای تعرفه برق پیاده شده است، برای تعرفه گاز اعمال کند.
۷- سازمان بازرسی کل کشور در گزارش شماره ۲۱۱۹۱۱ تاریخ ۱۶/ ۷/ ۱۴۰۱ بیان میکند: «در گزارش اقلیم بندی سال ۱۳۹۶ سازمان هواشناسی، در مجموع ۱۴۶۹ شهر مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس گزارش موصوف، شهرهایی که دارای ایستگاه همدیدی هستند تنها ۳۴۹ مورد (۲۴ درصد) میباشد و ۱۱۲۰ شهر (۷۶ درصد) فاقد ایستگاه هواشناسی بوده فلذا محاسبات اقلیم از پشتوانه آماری دقیقی برخوردار نیست». فقدان سامانههای سنجش سازمان هواشناسی و نواقص کمی و کیفی موجود برای جمعآوری اطلاعات مکرراً توسط ریاست این سازمان در کمیسیون انرژی مطرح شده است.
۸- نتایج اقلیمبندی انجامشده (مبتنی بر مصرف انرژی) از سوی سازمان هواشناسی به دلیل فقدان زیرساختهای مناسب در سطح کشور از اعتبار کافی برخوردار نبوده و اعتراضات مردمی را از طریق نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی در پی داشته است؛ لذا پیشنهاد میشود شرکت ملی گاز ایران با همکاری سازمان هواشناسی کشور و با بهرهگیری از آمار و اطلاعات ثبت شده موجود در سامانه امور مشترکین آن شرکت، اقدام به بازنگری در اقلیمبندی شهرهای فاقد ایستگاه همدیدی کند؛ برخی شهرستانها باید از اقلیم سرد ۲ به اقلیم سرد ۱ منتقل شوند؛ همچنین با توجه به تفاوت فاحش دما در گستره برخی شهرستانها لازم است درون یک شهرستان نیز تفاوت اقلیم لحاظ شود. به عنوان مثال در استان لرستان یا همدان برخی شهرستانها در اقلیم ۲ لحاظ شده اند، در حالیکه بخشی از همین شهرستان (خصوصاً مناطق روستایی کوهستانی) تفاوت دمایی بسیاری با مرکز شهرستان دارند و میبایست تعرفه اقلیم سرد ۱ لحاظ شود. همچنین با توجه به اینکه در بسیاری از روستاها و شهرستانهای کوهستانی غرب کشور، فصل سرد از اوایل مهر آغاز و تا اوایل اردیبهشت تداوم دارد، نباید برای همه کشور دوره سرد را از ۱۶ آبان تا ۱۵ فروردین در نظر گرفت.
۹- شرکت گاز شروع فصل سرد را از ۱۶ آبان لحاظ میکند، اما قرائت شمارشگرها معمولاً در اواخر آبان انجام میگیرد. این امر با توجه به مصرف بیشتر گاز در ایام سرد، میانگین مصرف گاز مشترک برای ایام دوره گرم (قبل از ۱۵ آبان) را افزایش میدهد؛ از طرفی با توجه به کمتر بودن عرض پلکانها و بالتبع افزایش نرخ تعرفهها در فصول گرم در مصوبه جدید، این موضوع قبوضی که دوره مصرف آن مشترکاً در دوره گرم و سرد واقع شده را به نحو غیرمنصفانهای افزایش داده و موجب اجحاف در حق مشترکان میشود. این موضوع در گزارش سازمان بازرسی نیز تأکید شده است؛ لذا پیشنهاد میشود قرائت شمارشگرها دقیقاً در روز شروع و اتمام فصل سرد یا نهایتاً روز قبل و بعد از آن انجام شود.
۱۰- بر اساس گزارش سازمان بازرسی، پیش نویس ارسال شده از سوی وزارت نفت به هیأت وزیران در راستای اجرای تکلیف مندرج در بند «م» تبصره یک و بند «ک» تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱، به دلیل فقدان مطالعات کافی و عدم تنوع جامعه آماری و محدودیت نمونههای انتخاب شده ناعادلانه میباشد؛ این موضوع منجر به تحمیل هزینههای مازاد خواهد شد. فلذا این سازمان در تاریخ ۱۶/ ۷/ ۱۴۰۱ به وزیر نفت پیشنهاد داده است با ملحوظ نظر قرار دادن شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه، به نحو مقتضی ضمن انجام مطالعات کامل، اقدام به بازنگری پیش نویس ارسالی به هیأت وزیران کند.
۱۱- در انتها پیشنهاد میشود با توجه به اینکه در مصوبه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور تعیین الگوی مصرف و تعرفههای گاز، برق و آب به عهده دولت گذاشته شده است، لازم است در مهلت مقرر قانونی، وزارت نفت و نیرو دغدغهها و پیشنهادات فوق را مد نظر قرار دهند و نهایتاً مصوبه هیأت وزیران در این خصوص پس از دریافت توسط هیأت تطبیق، به کمیسیون انرژی برای اظهار نظر تخصصی ارسال شود.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: سازمان هواشناسی پیشنهاد می شود هیأت وزیران تعداد مشترکان کمیسیون انرژی مصوبه جدید افزایش تعرفه شرکت ملی گاز گاز مشترکان تعرفه گذاری دوره سرد نشان می دهد میزان مصرف الگوی مصرف شهرستان ها مصرف متوسط درصد از کل قبض مشترک گاز مشترک گاز خانگی گاز طبیعی تعرفه گاز بودجه سال بخش خانگی وزارت نفت تعرفه ها قبوض گاز مصرف گاز سال ۱۴۰۱ تاریخ ۱۶ پلکان ها متر مکعب بر اساس ۱۶ آبان کل کشور کم مصرف پله اول سرد سال سه پله پله ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۵۹۴۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ایران امنیت انرژی بالایی دارد اگر مصرفکننده بگذارد
سالهای گذشته هنگامی که ترکیه قرارداد گازی ایران را به داوری برد و مدعی شد ایران توانایی تأمین گاز را حتی در داخل کشورش ندارد چه رسد به صادرات در آن هنگام داوری سوئیس این موضوع را رد کرد و از این جهت ایران به ترکیه جریمهای پرداخت نکرد.
در اینکه ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع گازی به شمار میآید و رتبه دوم ذخایر جهانی گاز را در اختیار دارد شکی نیست، اما با این وجود اخیراً برخی از کارشناسان انرژی مدعی شدهاند ایران از نظر تأمین انرژی با مشکلاتی مواجه است که در این گزارش سعی کردیم به این مساله بپردازیم.
مصرف کنترل شود امنیت انرژی تأمین است
آنطور که کارشناسان انرژی میگویند دوران افت تولید از پارس جنوبی آغاز شده و قطریها زودتر از ایران به دنبال سکوهای فشار افزایی رفتهاند.
مسؤولان وزارت نفت نیز امسال به دنبال ساخت این سکوهای فشار افزایی رفتهاند تا در تولید گاز از این میدان مشترک عقب نمانند.
در هفته گذشته نیز موضوع سرمایهگذاری بخش خصوصی در بالادست صنعت نفت با حضور چندین شرکت خصوصی با وزارت نفت به نتیجه رسید و چند قرارداد توسعهای به امضا رسید تا شاهد افزایش تولید گاز و نفت در سالهای آینده باشیم. اما مسأله اصلی در امنیت انرژی تولید است یا مصرف؟
سقفی برای برداشت
محمد صادق مهرجو کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه میزان تولید گاز در کشور ما به اندازه توانایی و سرمایه گذاری که تاکنون انجام شده است، گفت: بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ تنها در پارس جنوبی بالغ بر ۳۵ میلیارد دلار بالغ بر سرمایه گذاری انجام شده است و باید در نظر داشت که کشورها همه منابع را در اختیار ندارند و مسألهای که وجود دارد این است که برای منابع انرژی تجدید ناپذیر سقفی برای برداشت گذاشته شده است.
وی ادامه داد: زمانی که بهره برداری از منابع آغاز میشود در دوره ابتدایی توسعه قرار میگیریم و پس از آن با تولید از میادین مختلف به دوره حداکثر تولید میرسیم، دوره حداکثر تولید را میتوان با تمهیداتی برای مدت زمان مشخصی نگه داشت و پس از آن دوران شروع افت تولید آغاز میشود که ما در این دوران هستیم.
به دوران افت تولید رسیدهایم
هدر رفت انرژی یکی از مقولاتی است که در سالهای اخیر به مورد توجه قرار گرفته است، اما آنطور که باید و شاید به این موضوع پرداخته نشده است، زیرا که با افزایش تولید گاز باز هم کسری آن در زمستانهای گذشته خود را به خوبی نشان داده که این مساله ریشه در مصرف بی رویه در بخشهای مختلف دارد.
مهرجو با اشاره به اینکه پارس جنوبی از این جهت حائز اهمیت است که ۷۰ درصد از تولید گاز کشور مربوط به این میدان است و مابقی میادین ۳۰ درصد تولید گاز را تشکیل میدهند، خاطرنشان کرد: اکنون به حداکثر تولید در پارس جنوبی رسیدهایم و از این به بعد دوران شروع افت تولید است که نشانههای آن ظاهر شده است و علی رغم اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی را توسعه دادیم و تولید قابل توجهی به تولید گاز اضافه شد، اما متأسفانه شاهد آن هستیم که سال گذشته با وجود توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی و به رقم تولید ۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید تفاوت آنچنانی در تولید این میدان احساس نشد و تقریباً به اندازه سال گذشتهاش بود که نشان دهنده آن است که افت تولید در سایر فازها آغاز شده است؛ و این موضوع باید به گوش مصرف کننده نیز برسد که این نعمت اگر درست استفاده نشود هرچقدر هم تولید شود بازهم کم است.
گاز ثروتی یکبار مصرف
گاز در زمره انرژیهای تجدیدناپذیر قرار میگیرد برای همین است که بر استفاده بهینه آن تاکید میشود تا این نعمت خدادای برای نسلهای آینده نیز باقی بماند، مهرجو هم صحه بر این موضوع میگذارد و میگوید: گاز یک ثروت یک بار مصرف و تجدید ناپذیر است، با اتمام این انرژی امکان جایگزینی وجود ندارد به همین علت تبدیل به ثروت میشود و هزینه توسعه زیر ساختها میشود مانند برق، صنعت، کشاورزی و… که منجر به ایجاد ارزش افزوده اقتصادی باشد.
وی ادامه داد: ما به اندازهای که میتوانیم و مخازن استعداد دارند تولید میکنیم البته ممکن است سرعت توسعه با کشورهای رقیب کندتر باشد ولی این مساله اکنون هم وجود دارد البته ما در پارس جنوبی از قطر تولید بیشتری داریم چرا، زیرا مصرف بیشتری داریم.
مهرجو با اشاره به مصرف بی رویه و بالا بودن شاخص شدت انرژی کشور نسبت به تمام دنیا و سایر کشورهای خاورمیانه، خاطر نشان کرد: در تمام کشورها شاخص شدت انرژی رو به کاهش است و یا ثابت است در حالی که در کشور ما رو به افزایش است که علت آن پایین بودن قیمت تمام شده انرژی در کشور ما نسبت به سایر کشورها است به همین دلیل کسی اهمیتی به بهینه سازی مصرف انرژی به خصوص در بخشهای صنعتی نمیدهد.
باید مدیریت متمرکز انرژی داشته باشیم
وی با بیان اینکه ما باید یک مدیریت متمرکز انرژی داشته باشیم تا بتوانیم سیاست گذاری متمرکز و تنظیمگری متمرکز در بخشهای مختلف داشته باشیم توضیح داد: این مدیریت میتواند منجر به هماهنگی و بهینه سازی متمرکز شود به عنوان مثال وزارت نفت که متولی امر تولید است نمیتواند در زمینه بهینه سازی سایر بخشهای صنعتی و کشاورزی دخالتی داشته باشد به همین علت به نهادی فرادست نیاز داریم که امکان کنترل و هماهنگی همه این نهادها را داشته باشد.
این کارشناس انرژی اضافه کرد: متأسفانه شورای عالی انرژی کارکرد خود را از دست داده است، زیرا مخصوص سیاست گذاری است و دخالتی در هماهنگی، تنظیمگری و بهینه سازی ندارد و ما نیاز داریم که دائماً رصد کنیم که چه میزان انرژی تولید میشود و به کدام بخش چه مقدار میدهیم و هر بخش چه مقدار بهینه سازی کردند و چه میزان هدر رفت انرژی وجود داشته است.
مهرجو با اشاره به اینکه علاوه بر مصرف بالای انرژی در کشور هدر رفت فراوانی وجود دارد، اضافه کرد: گازهای فلز مصرف گزافی داشتهاند، نیروگاههای حرارتی راندمان بالایی نداریم و در بخش خانگی که ۴۵ درصد گاز کشور مصرف میشود بخاریهای گازی راندمان بالایی ندارد اگر بتوانیم از بخاریها با راندمان بالا استفاده کنیم تا حدی این مشکل مرتفع میشود که آن هم باید دولت سرمایه گذاری کند و به صورت اقساط ماهانه بر روی قبوض گاز هزینه آن را از مردم دریافت کند، به همین دلیل نیازمند یک نهاد فرا دستگاهی برای مدیریت بخشهای مختلف هستیم.
رعایت توازن تولید و مصرف انرژی به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد
تولید انرژی در کشور ما کم نیست، بلکه مصرف انرژی در ایران بسیار بالاست و باید تدبیری برای آن صورت بگیرد چرا که ایران به عنوان یکی از دارندگان منابع طبیعی گاز و نفت اقبال چندانی در صادرات گاز نداشته است چرا که همواره تولید و مصرف به یک اندازه و حتی ناتراز اند؛ این به معنی آن است که تعادل در مصرف وجود ندارد و آنگونه که باید و شاید سرمایه گذاری در این زمینه صورت نمیگیرد.
نرسی قربان کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه ایران یکی از بزرگترین ذخایر گازی را دارا است، گفت: ایران از لحاظ تئوری میتواند به هاب انرژی تبدیل شود و سالهای سال در رابطه با آن صحبت شده است، زیرا ایران یکی از بزرگترین ذخایر گازی جهان را دارا است.
وی ادامه داد: ایران از لحاظ جغرافیایی در منطقهای قرار دارد که به چندین کشور مختلف راه دارد؛ اعم از کشورهایی که گاز دارند به همین جهت همواره بر سر این موضوع بحث بوده که ایران بتواند گاز را از کشورهایی نظیر ترکمنستان که گاز دارند دریافت و به ترکیه، هند و... بدهد که به دلیل تحریمها امکان پذیر نبود.
به گفته این کارشناس تولید انرژی در کشور ما کم نیست، بلکه مصرف انرژی در کشور ما بسیار بالاست.
لزوم سرمایه گذاری برای افزایش تولید
سرمایه گذاری یکی از راههای افزایش تولید است حتی وزیر نفت هم به لزوم سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری اذعان کرده بود، قربان هم همین نظر را دارد و میگوید: برای به تعادل رسیدن تولید و مصرف باید تولید گاز افزایش پیدا کند، زیرا گاز در سبد کشور ما سهم ۷۰ درصدی دارد و اگر بخواهیم تولید گاز را افزایش دهیم که برای تولید برق و سایر مصارف را پاسخگو باشد مستلزم سرمایه گذاری بیشتر است که مقدار آن بسیار بالاست و به گفته وزیر نفت ۲۰۰ میلیارد دلار برای سرمایه گذاری نیاز داریم.
به گفته قربان در صورتی که سرمایه گذاری صورت بگیرد باید سرمایه گذاری خارجی باشد تا پاسخگوی نیاز ما باشد.
راهکارهای قیمتی به علت مسائل سیاسی وجود ندارد
قربان در رابطه با راهکارهای بهینه سازی مصرف، خاطرنشان کرد: راه کارهای مختلفی در این زمینه در نظر گرفته شده است که یکی از آنها قیمت گذاری است به گونهای که قیمت انرژی را به جایی برسانند که صرفهجویی در آن بسیار جذاب شود که به علت مسائل سیاسی چنین امکانی وجود ندارد.
وی ادامه داد: راه کارهای دیگری نظیر سرمایه گذاری وجود دارد و بهینه سازی به طوری که در خانه و ادارات حتی کارخانهها سرمایه گذاری صورت بگیرد تا مصرف بهینه باشد و با توجه به اینکه سرمایه گذاری وجود نداشته این نوع از بهینه سازی هم میسر نشده است.
این کارشناس انرژی توضیح داد: سیاستهای انرژی دولت مرتباً در حال تغییر است و هیچ زمان سیاست واحدی را در دولتها مختلف نداشتهایم و همه این موارد دست به دست هم داده تا بهینه سازی به تعویق میافتد.
مصرف انرژی در منازل باید مدیریت شود
در بسیاری از کشورهای جهان تنها از یک حامل انرژی استفاده میشود در صورتی که در کشور ما، برق و گاز به صورت همزمان در خانههای شهروندان وجود دارد که میتواند مهمترین ناترازی گاز باشد، حسن مرادی استاد دانشگاه و کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه کشور ما یکی از پر مصرفترین کشورهای دنیا در مصرف گاز است، گفت: ما دومین کشور دارای ذخایر و منابع گازی هستیم، اما مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست، که آن هم دلایل متعددی دارد.
وی ادامه داد: مهمترین دلیل مصرف بالای گاز در کشور ما به قبل از انقلاب باز میگردد، زمانی که لوله کشی گاز به صورت رایگان انجام شد مردم گمان بردند که گاز نعمتی لایزالی و پایدار است و خبر نداشتند در کشورهایی که لوله کشی گاز وجود دارد با چه سختی این گاز را به مصرف میرسانند بنابراین بر اساس عادت نامأنوس و بدون مطالعه مصرف گاز به شدت افزایش پیدا کرد.
غیراستاندارد بودن تجهیزات منجر به هدررفت انرژی میشود
این کارشناس انرژی یادآور شد: یکی از دلایل مهم هدر رفت انرژی در کشور را میتوان بخاریهای گازی غیر استاندارد عنوان کرد. بر اساس محاسبهای که در دولتهای یازدهم تا سیزدهم انجام شده است نشان میدهد ۲۵ میلیون بخاری در کشور وجود دارد که اکنون این تعداد بیش از ۲۵ میلیون بخاری است که منجر به هدر رفت گاز میشود.
مرادی با بیان اینکه متأسفانه هیچ مکانیزم صحیحی برای استفاده از بخاری وجود ندارد، یادآور شد: در بسیاری از روستاها به علت بزرگ بودن خانههای روستایی ۵ تا ۶ بخاری در هر خانه مورد استفاده قرار میگیرد که در این صورت حجم بالایی از گاز مورد استفاده قرار میگیرد و دولت باید برای این موضوع تدبیری در نظر بگیرد.
این کارشناس انرژی توضیح داد: دولت یازدهم و دوازدهم بنا داشتند طی برنامههایی با کمک شرکت بهینه سازی سوخت این ۲۰ میلیون بخاری فاقد استاندارد را اصلاح کنند، اما متأسفانه جز ۱۰ هزار بخاری نتوانستند بخاری بیشتری تولید کنند، زیرا قیمت بالایی داشت و هر کسی قدرت خرید آن را نداشت و حتی این ۱۰ هزار بخاری که با روش جدید ساخته شدهاند به آموزش و پرورش هدیه شده است.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر بخاریهای غیر استاندارد نانواییهای غیر استاندارد، فلرها وموتورخانههای غیر استاندارد منجر به هدر رفت و پرتی گاز میشود به همین دلیل باید خود را با آخرین فناوریهای روز دنیا تطبیق دهیم تا بتوانیم این ثروت خدادادی را به صورت بهینه استفاده کنیم.
بر اساس این گزارش دولت باید سیاستهای غیر قیمتی را در نظر بگیرد و با جذب سرمایه گذار خارجی راهی برای حفظ این نعمت خدادادی برای نسلهای آینده تدبیر کند درغیر این صورت در سالهای نه چندان دور با بحران گاز روبرو خواهیم شد.
منبع: مهر
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی